De Digitale Berg

Foto’s : Eddy Ikkersheim
Het kon niet uitblijven. De digitale techniek doet ook bij ons zijn intrede. De discussie om op digitaal over te gaan had al eerder plaats gevonden. We hebben echter een enorme hoeveelheid materieel dat al op leeftijd is en om alles om te bouwen naar digitaal zou een enorme kostenpost worden. Tevens willen we voorkomen dat het materieel beperkt inzetbaar is doordat bijvoorbeeld slechts een gedeelte is omgebouwd naar digitaal. Mogelijk zou ook het huidige beveiligingssysteem schadelijk kunnen zijn voor de locdecoders. Dus hebben we destijds besloten om het niet te doen. Maar door bouw van de berg met alle benodigde elektronica en een nieuw te bouwen station laaide de discussie weer op. Eén van de redenen was dat de elektronica voor de wisselbediening van het linker deel van de berg nog moest worden gebouwd. Een enorme hoeveelheid werk met als alternatief dat de digitale sturing die, wat betreft de bedrading, relatief eenvoudig is. Ook was de gebruikte techniek, de diodematrix, een reden. Deze techniek heeft zware voedingen nodig voor de sturing van de wissels. Bij deze techniek worden namelijk alle wissels in een wisselstraat tegelijkertijd bekrachtigd waardoor bij een grotere wisselstraat met zes tot zeven wisselspoelen de benodigde stroom behoorlijk kan oplopen. De voedingsspanning en benodigde transitoren moeten hierop berekend zijn. Voor het rechter gedeelte van de berg was deze diodematrix reeds gebouwd en gezegd moet worden dat het wel functioneert. Maar het kon toch beter, eenvoudiger en niet te vergeten veiliger. Uiteindelijk is besloten om de wisselsturing te digitaliseren en gewoon met analoge tractie te blijven rijden. Er moest dus gezocht worden naar de juiste software en hardware.

Koploper

Het eerste idee was om met behulp van de pc en software de wisselstraten in de berg te gaan bedienen. We hebben reeds een bedientafel gebouwd voor het bergtraject en willen deze gaan gebruiken. We wilden deze tafel dus aansluiten op de pc. De pc moest voor vertaling zorgen van de toetscommando’s (soort NX-systeem) vanuit de tafel naar de aansturing van de wissels. Het programma Koploper van PaHaSoft leek ideaal voor ons doel. Maar helaas, ondanks het feit dat dit programma vele mogelijkheden biedt en zeer uitgebreid is, was hetgeen dat wij wilden niet mogelijk. Koploper is gebaseerd op automatische treinenloop en is de sturing van wisselstraten gekoppeld aan adressen van de tractie. Bedienen van de wisselstraten door een bezetmelding zonder loc-identificatie was niet mogelijk. Op zich logisch: het programma gaat uit van digitale tractie en niet van analoge tractie. Ondanks dit feit gaan we het programma wel gebruiken voor het nieuwe station. Dit station zal bedient worden met de pc, aangezien de wisselstraten wel handmatig met de muis geschakeld kunnen worden. Voor het bergtraject moest er dus iets anders ontworpen worden. Daarbij kwamen we terecht bij de standaard modules van Märkllin.

Märklin Control Unit 6021
Märklin Memory 6043
Terugmelders Völmner (Conrad)
Wisseldecoders Viessmann (bouwpakket)
Märklin Interface 6050

Märklin Digitaal

In de memory 6043 van Märklin kunnen 24 wisselstraten worden opgeslagen waarbij iedere wisselstraat maximaal twintig zogenaamde magneetartikelen (wissels/seinen enz.) kan schakelen. Voordeel hiervan is dat het schakelen in de geprogrammeerde volgorde gebeurt waardoor het benodigde vermogen van de voeding (booster) laag kan blijven. Het schakelen van een wisselstraat kan via het toestenbord van de memory of met behulp van een aangesloten terugmelder (S88 van Märklin). In onderstaande tekening is weergegeven hoe we uiteindelijk de bedientafel aan de digitale apparatuur hebben gekoppeld. De seinen vormen een verhaal apart. In principe is het mogelijk om na het sturen van de wissels het sein op veilig te zetten. We rijden echter dubbel-/enkelspoor in de berg en de stand van de seinen in dus weer afhankelijk van de gekozen rijrichting. Hiervoor komt in de toekomst een aanvullende schakeling. Helaas moet de bedientafel intern enigzins gewijzigd worden om aan te kunnen sluiten op de terugmelders.

Principeschema bedientafel bergbaan. Een toetscombinatie vanuit de tafel wordt via een relaisschakeling omgezet in een enkel aardcontact voor de terugmelder. Via deze terugmelder, de opgeslagen wisselstraat in de Memory, en de control unit (booster) wordt de decoder aangestuurd, die op zijn beurt de wissels in de gewenste stand legt. Toepassen van Viessmann decoders heeft als voordeel dat een externe voedingspanning aangesloten kan worden. Deze levert de spanning voor de wissels, maar ook voor de led’s in de bedientafel die de stand van het wissel aangeeft. Het programmeren van het memory vindt plaats met behulp van de pc. Het totale sporenplan is opgeslagen in een database van het programma Koploper.

De bedientafel voor het bergtraject.
De Märklin-componenten voor de besturing van de wisselstraten van de berg. Achter het zwarte luik bevinden zich de terugmelders.
Achter het zwarte luik bevinden zich zeven terugmelders die de commando’s vanuit de bedientafel omzetten naar startimpuls voor de memory’s. Maximaal drie per memory.
Het signaal vanaf de booster gaat naar de wisseldecoders. In de bergbaan zijn dit in totaal 11 wisseldecoders voor 41 wissels. De plankjes zijn gemaakt door Cees.